
Из книги
SOFİ TRAM-SEMEN
(Sufilya Semenova, Soufilia Semenova)
"NART BOYU TÜRKLERİ HUN-KARAÇAYLILARIN MİTOLOJİSİ" .
Издательство "KAYNAK", Стамбул.
2008.
ПЕРЕВОДЧИКИ:
АРАС СЁЗЮЕР
(ARAS SÖZÜER)
МЕЛЕХАТ ЯЙЛА
(MELEHAT YAYLA)
ХАЙРИЕ ГЁЗАР
(HAYRİYE GÖZAR)
Текст из главы, "АГЪАЧ КИШИ" (ЛЕСНОЙ ЧЕЛОВЕК).
(Текст, читающийся детям дошкольного возраста).
***
Уллугъа уллу сёлешген, уллу айыб алыр,
Да Агъач киши айтыуундача, уялыб къалыр.
***
Агъач Киши чегетледе баш болгъанлы, кёб кече-танг, танг да кече болгъанды...
Заман къобар сууча, саркъа-агъа, ура-джыгъа, ала-элте тургъанды...
Да Агъач кишини къыл тюгюне, бетин алыр, къырау-къырау чал къакъгъанды,
Джангыз кёзю да, джыламсырар маталлы болуб, мутхуз ау тартханды.
Бир кюн тауну-тюзню аулай, таш-буш къыра да чайнай, эригиб джанындан тойгъанды,
Кюкюреб, чартлаб сос къаяланы джумдуругъу бла ойгъанды,
Тау джитилени, чымырта сындырыр, бир силдем бла къыргъанды,
Туу тереклени, алысын кибик, бармакъ учу бла джулкъгъанды,
Тебиую бла да, джануар къаумгъа къоркъуу салгъанды,
Къоркъгъандан бирер къуушха къысылгъан джаныуарлагъа джекиргенди,
Аллына тюшгенни аузуна ата да, аманкъарын, аурланыб, кекиргенди,
Хоп-деб уруб, алтыбармакъ аягъы бла джерни тебрендиргенди,
Джерни тутхан Ёгюзге да, "башынгы тюз тут!"-деб кюкюрегенди,
Алай бла, кесин бошлаб, джерге-кёкге сыйынмаз кётен этгенди,
Къыра-джыра, Уллу Тейриге, тогъуз кёкге темирчилегенди.
Башлагъанды дейсе, Тейриге Тейри демей,
Тейриден келген бир оюмну да башына иймей,
Хымил тартхан джангыз кёзюн, ал бармагъы бла, къыра да джалай,
Чегетлеге баш болуу манга азды-дегенди, къолларын джаныулай,
Мендеги кюч бла Тейри манга не истем-деб гюрюлдегенди,
Боюн буруб, тогъуз кёкге ёт къусуб, темирчилегенди:
"Тейримисе, несе, чыкъ тартышайыкъ, атышайыкъ, силдешеик"- дегенди,
Къатланыб, бюклениб, бюгюлюб, тюзелиб кючюн кёргюзтгенди.
Тейри анга джуаб бермей, кёб сакълатханды,
Сора джерге, суугъа, таугъа огъары джел къакъдыргъанды,
Кёклеге да къара-къара булут джайыб, ачыучачар Элияны чакъдыргъанды,
Огъары джел бла, ургъу джангурну бошлаб, аманауз деуню тарбуунга тыйгъанды,
Бир айрымканга сюрюклеб, тёгерегин да къутургъан суу бла къыйгъанды.
Агъач Киши, суу башына узала да, тыялмайын, онгусуз болгъанды,
Джангыз кёзю, боранлай ургъан джангур ургъудан толгъанды,
Элияны сермейме-дей да, узала-узала къыллы-чаллы тюгюн юйютгенди,
Огъары джелни тутуб тыяма-деб да, бата-къоба чархын ойнатыб-джюрютгенди,
Къобхан суудан къача бузлу джитилеге тирелгенди,
Муну дыгаласына Суу Анасы да толкъун-боркъулдай кюлгенди,
Тейрини сермешге чакъыргъан сенми эдинг?-дегенди,
Сора джыргъы толкъун къусуб, ырхы бошлаб, Агъач Кишини юсюне тёкгенди...
Кече танг бола, танг кече бола, заман кете-кете кетгенди,
Агъач Киши да, алай бла, акъыл оюм этер халгъа, джетгеннди.
Кётенли деуню, "менме" деучю кёкюреги, уакъ-уакъ суугъанды,
Тейри бла атышыу-тартышыу таукеллиги да, азая-азая къуругъанды,
"Менден кючлю кёреем",-деб, табын салыб, Тейриге табынганды.
***
Уллугъа уллу сёлешген, уллу айыб алыр,
Да Агъач киши айтыуундача, уялыб къалыр.
***
( продолжение в последующих записях).