Я хотела написать о еще одним „просроченным” майским польском празднике. 3. мая был у нас День Конституции – годовщина принятия Конституции 3. Майя. Та конституция это был официальный правительственный закон, первый такой в Европе, а второй в мире (после США).
Принята она в атмосфере государственного переворота 3. мая 1791 г. Родилась на склоне независимой I Республики Польша, после 1. разбора, в период ослабления власти.
Закон прежде всего соединял страну; снес государственную отдельность между Короной и Литвой, ввела целостное правительство, финансы и армию.
Конституция состояла из 11 статей:
* Статья 1. устанавливала католическую религию как главную религию в государстве. Но допускал также признание других религий.
* Статья 2. касалась шляхты – обновляла ее привилегии, но налагала обязанности по отношению к родине.
* Статья 3. это право о городах и мещанах. Мещане получили персональную неприкосновенность, право на приобретение имущества, а также занимание низших административных и судебных учреждений.
* Статья 4. объявила объятие крестьянства досмотром и охраной права и государства, свободу для приезжих и право владения приобретенной земл и.
* Статья 5. внедряла принцип раздела власти на законодательную (Сейм), исполнительную (король) и судебную.
* Статья 6. касалась работы Сейма, который состоял из двух палат: более высокой парламентской и более низкой сенаторской и должен был быть неустанно готовый к заседаниям. Статья сносила формально liberum veto (решения должны были западать большинством голосов), а также запрещала конфедераций.
* Статья 7. обсуждала роли короля как исполнительной власти.
* Статья 8. трактовала о судебной власти.
* Статья 9. возбуждала дело регентства.
* Статья 10. обсуждала тему воспитания королевских детей.
* Статья 11. содержала задания вооруженных сил страны.
Годовщину принятия Конституции 3. Майя начато отмечать как национальный праздник в 1919 году. После II всемирной войны праздник стал ликвидирован, возвращено его в 1990.
Внизу картина польскоого художника, Яна Матейки "Конституция 3. Мая 1791 года"

Версия на польском:
Chciałam napisać o jeszcze jednym „zaległym” majowym polskim święcie. 3. maja był u nas Dzień Konstytucji – rocznica uchwalenia Konstytucji 3. Maja. Konstytucja ta to była oficjalna ustawa rządowa, pierwsza taka w Europie, a druga na świecie (po Stanach Zjednoczonych).
Uchwalono ją w atmosferze zamachu stanu 3. maja 1791 r. Zrodziła się u schyłku niepodległej I Rzeczypospolitej, po 1. zaborze, w okresie osłabienia władzy.
Ustawa przede wszystkim jednoczyła kraj; zniosła odrębność państwową między Koroną a Litwą, wprowadziła jednolity rząd, skarb i wojsko.
Składała się z 11 artykułów:
* Artykuł 1. ustanawiał religię katolicką jako główną religię w państwie. Ale dopuszczał też wyznawanie innych religii.
* Artykuł 2. dotyczył szlachty – odnawiał jej przywileje, ale nakładał obowiązki wobec ojczyzny.
* Artykuł 3. to prawo o miastach i mieszczanach. Mieszczanie uzyskali nietykalność osobistą, prawo do nabywania majątków oraz piastowania niższych urzędów administracyjnych i sądowych.
* Artykuł 4. zapowiedział objęcie stanu włościańskiego opieką prawa i państwa, wolność dla przybyszów i prawo posiadania nabytej ziemi.
* Artykuł 5. wprowadzał zasadę rozdziału władzy na prawodawczą (Sejm), wykonawczą (król) i sądowniczą.
* Artykuł 6. dotyczył pracy Sejmu, który składał się z dwóch izb: wyższej parlamentarnej i niższej senatorskiej i miał być ustawicznie gotów do obrad. Artykuł znosił formalnie liberum veto (decyzje miały zapadać większością głosów) oraz zakazywał konfederacji.
* Artykuł 7. omawiał role króla jako władzy wykonawczej.
* Artykuł 8. traktował o władzy sądowniczej.
* Artykuł 9. poruszał sprawę regencji.
* Artykuł 10. omawiał temat wychowania dzieci królewskich.
* Artykuł 11. zawierał zadania sił zbrojnych państwa.
Rocznicę uchwalenia Konstytucji 3. Maja zaczęto obchodzić jako święto narodowe w 1919 roku. Po II wojnie światowej święto zostało zlikwidowane, przywrócono je w 1990.
U dołu obraz polskiego malarza, Jana Matejki „Konstytucja 3. Maja 1791 roku”.

[699x382]